Bệnh lý cơ, xương, khớp thuộc nhóm bệnh phổ biến trong cộng đồng và ai cũng từng trong đời trải qua một lần đau nhức các cơ, xương, khớp. Triệu chứng đau của cơ, xương, khớp tuy mơ hồ nhưng hàm chứa các nguyên nhân cần phải tìm hiểu rõ để có chế độ điều trị thích hợp. Trong các liệu trình điều trị, việc hạn chế các thói quen xấu ảnh hưởng lên hệ cơ, xương, khớp luôn được các bác sĩ yêu cầu phải tránh tối đa nhằm mục đích đạt hiệu quả điều trị nhanh nhất.
Sau đây là các thói quen “xấu” trong sinh hoạt cuộc sống hàng ngày ảnh hưởng đến hệ cơ, xương, khớp. Việc nhận ra các thói quen xấu này giúp chúng ta phòng ngừa các bệnh lý cơ xương khớp và giảm thời gian dùng thuốc giảm đau, kháng viêm đi kèm với các tác dụng phụ.
Khi ta bẻ khớp ngón tay, vặn lưng, vặn cổ, các khớp hoạt động nhanh đột ngột và quá tầm vận động dẫn đến phá hủy các cấu trúc sụn khớp, cấu trúc dây chằng xung quanh khớp nên rất có hại cho khớp. Nếu thói quen không được loại bỏ, khớp sẽ bị thoái hóa, biến dạng khớp, to khớp ở vùng các ngón tay hay rách dây chằng, thoát vị đĩa đệm cột sống cổ, cột sống thắt lưng, thoát vị nhân đĩa đệm chèn ép rễ thần kinh…
Cảm giác mỏi, đau, khó chịu vùng khớp thường do hệ thống cơ dây chằng đang làm việc quá tải trong một tư thế. Do vậy, việc xoa bóp giúp thư giãn hệ thống này, giúp tưới máu hiệu quả hơn và giảm cảm giác đau. Đừng bẻ tay, vặn mình hay vặn cổ.
Bằng việc nâng cao gót chân, toàn bộ trọng lượng cơ thể bình thường chịu lực qua xương gót to và dầy thì lại chuyển qua chịu trên xương bàn và các ngón chân vốn dĩ mỏng hơn và nhỏ hơn. Nghiên cứu cho thấy độ cao của đế giày cứ tăng mỗi 2,5cm thì áp lực lên bàn chân trước tăng 22% - 25%. Do đó, mang giày cao 7cm thì áp lực xương bàn phải chịu là 175% mức bình thường. Việc này rất dễ gây thoái hóa khớp bàn ngón, nhất là ngón cái.
Nếu mũi giày nhỏ hẹp, việc bó các ngón chân sẽ gây chèn ép, tổn thương các nhánh thần kinh gây đau hay phì đại các nhánh thần kinh vùng bàn chân (u thần kinh Morton). Tóm lại, việc mang giày cao gót ảnh hưởng từ cột sống, khung chậu, khớp gối, khớp cổ chân và các biến dạng bàn chân nguyên nhân do lệch trục cơ thể.
Do vậy, thói quen ngồi xổm tạo áp lực rất lớn phá hủy sụn xương bánh chè và sụn xương đùi gây thoái hóa khớp bánh chè đùi. Khi khớp này bị tổn thương hay thoái hóa sẽ khiến chúng ta cảm thấy đau trước gối khi ngồi xổm đứng dậy, khi leo cầu thang.
Gần đây, hoại tử vô mạch chỏm xương đùi hay gặp nhiều ở phòng khám, nhất là người trẻ với biểu hiện là đau khớp háng một bên. Khi chụp MRI thấy hình ảnh sớm của xương chết ở chỏm xương đùi. Bệnh này diễn tiến ngày càng nặng gây phá hủy chỏm, biến dạng chỏm làm người bệnh không thể đi lại được vì đau. Có nhiều nguyên nhân gây hoại tử vô mạch chỏm xương đùi, trong đó uống nhiều rượu, bia và hút thuốc lá là nguyên nhân hay gặp.
- Thói quen ngồi lâu, liên tục trên 2 giờ làm mỏi nhóm cơ cạnh cột sống, làm chúng ta có tư thế khòm lưng và cúi ra trước làm căng các nhóm cơ và dây chằng phía sau đốt sống. Sự mệt mỏi của hệ thống giữ vững này sẽ gây đau và nếu kéo dài sẽ làm cột sống không vững dẫn đến tổn thương các đốt sống, thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống. Do đó, nên hạn chế ngồi làm việc lâu quá 2 giờ. Nên đi lại, tập các bài tập đơn giản về cơ cột sống sẽ giúp phòng ngừa đau thắt lưng và mỏi mệt.
- Mang ba lô hay túi nặng một bên khiến cột sống phải nghiêng hẳn một bên, các nhóm cơ hoạt động không đều nhau dễ bị vẹo cột sống, tổn thương đốt sống và dây chằng. Do vậy, khi phải mang túi xách, ta không nên mang quá 10% trọng lượng cơ thể và khi phải mang nhiều hơn, chúng ta mang đều 2 tay.
- Khi cúi gập ngang hông lưng quá 90 độ, hệ thống dây chằng phía sau căng quá mức có thể bị rách, đĩa đệm chịu lực quá mức có thể lồi ra phía sau gây thoát vị đĩa đệm. Do đó nên hạn chế gập lưng quá mức nhất là khi nhặt đồ vật rơi. Đặc biệt không nên cúi người khiêng vật nặng như khiêng chậu hoa, chậu giặt quần áo…Tư thế đúng trong các việc này là ngồi xuống và thẳng lưng để nhặt đồ vật.
Sau đây là các thói quen “xấu” trong sinh hoạt cuộc sống hàng ngày ảnh hưởng đến hệ cơ, xương, khớp. Việc nhận ra các thói quen xấu này giúp chúng ta phòng ngừa các bệnh lý cơ xương khớp và giảm thời gian dùng thuốc giảm đau, kháng viêm đi kèm với các tác dụng phụ.
Bẻ tay, vặn lưng, cổ quá mức
Khi có cảm giác mỏi ở các khớp liên đốt bàn tay hay vùng cột sống thắt lưng hoặc vùng cổ, chúng ta thường có động tác bẻ các khớp ngón tay hay vặn cổ, vặn lưng để tạo cảm giác dễ chịu hơn. Cảm giác dễ chịu là có thật và chính điều đó đã tạo thói quen này.Khi ta bẻ khớp ngón tay, vặn lưng, vặn cổ, các khớp hoạt động nhanh đột ngột và quá tầm vận động dẫn đến phá hủy các cấu trúc sụn khớp, cấu trúc dây chằng xung quanh khớp nên rất có hại cho khớp. Nếu thói quen không được loại bỏ, khớp sẽ bị thoái hóa, biến dạng khớp, to khớp ở vùng các ngón tay hay rách dây chằng, thoát vị đĩa đệm cột sống cổ, cột sống thắt lưng, thoát vị nhân đĩa đệm chèn ép rễ thần kinh…
Cảm giác mỏi, đau, khó chịu vùng khớp thường do hệ thống cơ dây chằng đang làm việc quá tải trong một tư thế. Do vậy, việc xoa bóp giúp thư giãn hệ thống này, giúp tưới máu hiệu quả hơn và giảm cảm giác đau. Đừng bẻ tay, vặn mình hay vặn cổ.
Thường xuyên mang giày cao gót
Khi mang giày cao gót, các cơ của cột sống thắt lưng, cơ bắp chân ở cẳng chân, gân gót làm việc co thắt liên tục, do vậy rất dễ đau và mỏi. Triệu chứng sẽ là đau lưng, đau bắp chân hay đau phần trên của gót chân (nơi gân Achilles bám vào xương gót). Khi các nhóm cơ làm việc quá tải sẽ yếu, không giữ vững được các cấu trúc như cột sống, khớp gối, cổ chân dễ gây chấn thương do té ngã và tổn hại đến hệ khớp.Bằng việc nâng cao gót chân, toàn bộ trọng lượng cơ thể bình thường chịu lực qua xương gót to và dầy thì lại chuyển qua chịu trên xương bàn và các ngón chân vốn dĩ mỏng hơn và nhỏ hơn. Nghiên cứu cho thấy độ cao của đế giày cứ tăng mỗi 2,5cm thì áp lực lên bàn chân trước tăng 22% - 25%. Do đó, mang giày cao 7cm thì áp lực xương bàn phải chịu là 175% mức bình thường. Việc này rất dễ gây thoái hóa khớp bàn ngón, nhất là ngón cái.
Nếu mũi giày nhỏ hẹp, việc bó các ngón chân sẽ gây chèn ép, tổn thương các nhánh thần kinh gây đau hay phì đại các nhánh thần kinh vùng bàn chân (u thần kinh Morton). Tóm lại, việc mang giày cao gót ảnh hưởng từ cột sống, khung chậu, khớp gối, khớp cổ chân và các biến dạng bàn chân nguyên nhân do lệch trục cơ thể.
Cần hạn chế những thói quen để không ảnh hưởng đến cơ, xương, khớp.
Ngồi xổm, leo cầu thang, chéo chân hay bó chân
Khớp gối gồm khớp chè đùi và khớp đùi chày, chịu toàn bộ trọng lượng của cơ thể. Khi gối co, áp lực do cơ ở phần đùi và gân bánh chè sẽ ép xương bánh chè trượt trên xương đùi. Khi di chuyển như đi bộ, lực này tác động khoảng bằng 1/2 trọng lượng cơ thể; khi leo cầu thang, lực này gấp 3-4 lần trọng lượng cơ thể và khi ngồi xổm, lực này gấp 7 - 8 lần trọng lượng cơ thể.Do vậy, thói quen ngồi xổm tạo áp lực rất lớn phá hủy sụn xương bánh chè và sụn xương đùi gây thoái hóa khớp bánh chè đùi. Khi khớp này bị tổn thương hay thoái hóa sẽ khiến chúng ta cảm thấy đau trước gối khi ngồi xổm đứng dậy, khi leo cầu thang.
Uống bia, rượu nhiều
Bệnh chuyển hóa ngày càng nhiều và gặp ở lứa tuổi ngày càng trẻ dần ở các nước đang phát triển như Việt Nam. Trong các bệnh chuyển hóa, Gout là bệnh ảnh hưởng đến khớp nhiều nhất. Bệnh Gout thường gặp ở những người hay uống nhiều bia và ăn nhiều mồi ngon như hải sản, đồ nội tạng chứa nhiều đạm Purin. Đạm Purin sẽ phân hủy thành acid uric trong cơ thể và khi lượng đạm này được nạp quá nhiều sẽ dẫn đến tăng acid uric máu do thận không thải hết. Khi tăng acid uric máu kéo dài sẽ dẫn đến lắng đọng các tinh thể muối urat ở các mô trong cơ thể, trong đó có khớp và hủy hoại khớp gây tàn phế.Gần đây, hoại tử vô mạch chỏm xương đùi hay gặp nhiều ở phòng khám, nhất là người trẻ với biểu hiện là đau khớp háng một bên. Khi chụp MRI thấy hình ảnh sớm của xương chết ở chỏm xương đùi. Bệnh này diễn tiến ngày càng nặng gây phá hủy chỏm, biến dạng chỏm làm người bệnh không thể đi lại được vì đau. Có nhiều nguyên nhân gây hoại tử vô mạch chỏm xương đùi, trong đó uống nhiều rượu, bia và hút thuốc lá là nguyên nhân hay gặp.
Những thói quen khác
Cột sống như cột trụ chống đỡ toàn bộ thân người. Cột sống gồm nhiều đốt sống liên kết với nhau bởi hệ cơ và dây chằng, giảm tải bằng các đĩa đệm. Các thói quen dưới đây dễ ảnh hưởng xấu đến cột sống:- Thói quen ngồi lâu, liên tục trên 2 giờ làm mỏi nhóm cơ cạnh cột sống, làm chúng ta có tư thế khòm lưng và cúi ra trước làm căng các nhóm cơ và dây chằng phía sau đốt sống. Sự mệt mỏi của hệ thống giữ vững này sẽ gây đau và nếu kéo dài sẽ làm cột sống không vững dẫn đến tổn thương các đốt sống, thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống. Do đó, nên hạn chế ngồi làm việc lâu quá 2 giờ. Nên đi lại, tập các bài tập đơn giản về cơ cột sống sẽ giúp phòng ngừa đau thắt lưng và mỏi mệt.
- Mang ba lô hay túi nặng một bên khiến cột sống phải nghiêng hẳn một bên, các nhóm cơ hoạt động không đều nhau dễ bị vẹo cột sống, tổn thương đốt sống và dây chằng. Do vậy, khi phải mang túi xách, ta không nên mang quá 10% trọng lượng cơ thể và khi phải mang nhiều hơn, chúng ta mang đều 2 tay.
- Khi cúi gập ngang hông lưng quá 90 độ, hệ thống dây chằng phía sau căng quá mức có thể bị rách, đĩa đệm chịu lực quá mức có thể lồi ra phía sau gây thoát vị đĩa đệm. Do đó nên hạn chế gập lưng quá mức nhất là khi nhặt đồ vật rơi. Đặc biệt không nên cúi người khiêng vật nặng như khiêng chậu hoa, chậu giặt quần áo…Tư thế đúng trong các việc này là ngồi xuống và thẳng lưng để nhặt đồ vật.
Bạn đang đọc bài tại: Tạp Chí Làm Đẹp
N: Bác sĩ PHẠM THẾ HIỂN
(Khoa Chấn thương chỉnh hình, BV Nguyễn Tri Phương)
